Mali müşavirlere en çok gelen sorulardan biri binek araçların işletmelere satın alınmasının mı yoksa kiralanmasının mı daha avantajlı olduğu.
Burada en önemli neden özellikle lüks otomobiller üzerindeki vergi yükünün fazlalığı. Araç bedelinin üzerine %37-%130 oranında özel tüketim vergisi ile bir de bu tutarların toplamı üzerinden %18 oranında hesaplanan katma değer vergisi işletmelere ciddi maliyetler oluşturmakta.
Ancak satın aldığınız binek otomobili ticari faaliyetinizde kullanmanıza rağmen ödediğiniz KDV'yi, KDV beyanınızdan indirim konusu yapamıyorsunuz. Uygulamada, bu vergi yüklerinin aşağı çekilmesi bakımından satın alma yerine kiralama yöntemi avantajlı olabilir.
Binek otomobil satın alınırsa
Şirkete otomobil satın alınması halinde ödediğiniz bedelle ilgili olarak vergisel olarak yapabilecekleriniz şöyle:
Yıl içinde alınan otomobil için 12 aylık amortisman ayırmak mümkün değil. Alındığı aydan, yıl sonuna kadar olan dönem için, aylık amortisman hesaplanıp, gider yazılabiliyor.
Ödenen KDV, indirim konusu yapılamıyor. Gelir veya kurum kazancının tespitinde gider ya da maliyet unsuru oluyor.
Otomobilin Motorlu Taşıtlar Vergisi gider yazılamıyor.
Otomobil satıldığında, bundan doğan kazanç için vergi ödeniyor. Ayrıca, düşük oranda da olsa (%1) KDV'ye tabi oluyor.
Burada en önemli unsurlardan biri araç bedeli dışında ödemiş olduğunuz KDV ve ÖTV yükünün işletme üzerinde kalması. Özellikle KDV'nin indirim konusu yapılamaması ödenen KDV'yi işletme üzerine maliyet olarak yüklemekte.
Ayrıca satın aldığınız aracın her türlü giderini, bakım onarım ve diğer risklerini de işletme üzerine almakta.
Binek otomobil kiralanırsa
Öncelikle işletmeden toplu olarak para çıkışı olmamakta ve finansal açıdan avantaj olmakta.
Kiralama için ödenen aylık faturalar doğrudan işletme için gider yazılabilmekte, böylece vergi avantajı sağlanmakta.
Binek otomobil satın alındığında KDV'si indirim konusu yapılamamakta ancak kiralama faturalarındaki KDV indirim konusu yapılabilmekte.
Aracın kaza yapması, arızalanması, serviste kalması gibi durumlarda kiralama, şirketin yeni araç tahsis ederek zaman ve iş kaybını önlemekte.
Bazı araç kiralama şirketleri araç lastik değişimlerini ücretsiz yapmakta.
İşletmenize ait araç için ödeyeceğiniz motorlu taşıtlar vergisi gider yazılamamakta. Araç kiralandığı takdirde ise bu tip giderler de kiralama ücretinin içinde hesaplandığından gider yazılabilmekte.
Kiralama konusu araçların yağ değişimleri, motor arızaları, periyodik bakımları, akü değişimleri gibi her türlü bakım onarım hizmetleri kiralama şirketi tarafından yapılmakta.
Kiralama dönemi sonunda araçlar yeni modelleriyle değiştirilebilir.
Yıl içinde yapılan muayene, egzoz vergisi, araç pulu, zorunlu trafik sigortası, kasko gibi masraflar kiralama şirketi tarafından karşılanmaktadır.
Araç için kullanılan akaryakıt faturaları da gider yazılabilir.
Hangisi avantajlı?
İşletmenin kârlılığına ve vergisel durumuna göre araç satın alma veya kiralama avantajlı olabilir. Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere satın alınan aracın gelir ve kurumlar vergisi açısından avantajı varken, KDV açısından hiçbir avantajı yok.
İşletmenin satın alma veya kiralama arasındaki tercihini yaparken bu iki hususu göz önünde bulundurması gerekir. Konuyu bir örnekle açıklayalım;
Mayıs 2013 tarihinde satın aldığınız binek otomobilinin toplam maliyeti 271.400TL olup detayı aşağıdaki gibidir.
100.000 TL araç bedeli
130.000 TL Özel Tüketim Vergisi
41.400 TL Katma Değer Vergisi
271.400 TL toplam maliyet
Satın aldığınız araç için ödediğiniz 41.400 TL KDV'yi , KDV açısından indirim konusu yapmanız mümkün değil. Ödediğiniz KDV ve ÖTV'yi ancak doğrudan gider yazabilirsiniz. Böylece aracı satın aldığınız yıl doğrudan gider yazabileceğiniz ÖTV ve KDV toplamı (130.000+41.400=) 171.400 TL. İşletmenizin o yıl kazancınız olması halinde gider olarak dikkate aldığınız bu tutara isabet eden %20 Kurumlar Vergisi'ni eksik ödeyeceksiniz. Bu da (171.400x0,20=) 34.280 TL yapmaktadır.
Ayrıca araç bedeli üzerinden amortisman ayırmanız mümkün. Ancak binek otomobillerde diğer iktisadi kıymetlerden farklı olarak yıllık değil aylık amortisman hesaplamanız gerekir. Bu da 2013 yılı için (100.000x0,20/12x8=) 13.333 TL. yapmakta. Bu tutarın indirimi sonucunda eksik ödenecek Kurumlar Vergisi 2.666 TL'dir. (Bu tutarın hızlandırılmış yöntemle ilk yıl ikiye katlanması mümkün).
Bu hesaba göre 2013 yılını kârlı geçiren bir firmanın binek otomobil alımı nedeniyle eksik ödeyeceği kurumlar vergisi tutarı toplamı (34.280+2.666=) 36.946 TL olacaktır. KDV açısından ise binek otomobil almanın hiçbir avantajı bulunmamaktadır.
Kaldı ki binek otomobil alan işletmenin 2013 yılında kurumlar vergisine tabi bir kazancı çı. kmıyorsa araç alımının vergisel hiçbir avantajı yok. Ayrıca hemen belirtelim aracı bir müddet sonra satarsanız satış bedelinin önemli bir kısmı satış kazancı olarak gelir veya kurumlar vergisine tabi olacak. Yani daha önce kullandığınız vergi avantajlarının bir kısmını satarken geri ödeyeceğinizi unutmayın. Bir de araç satış bedeli üzerinden %1 oranında KDV hesaplayacaksınız.
Satın alacağınız binek otomobili satın alma yerine kiralama yolunu seçerseniz aldığınız kira faturasının tamamını gider yazarken, KDV'sini de KDV beyanından indirim konusu yapmanız mümkün. Hangisi avantajlı sorusunun cevabında işletmenizin finansal durumu yanında vergisel durumunuzu da değerlendirerek karar vermenizde fayda var.